Mijn studenten hebben het weer goed gedaan op de mondelinge examens. Op de vraag wat de voordelen zijn van een VZW wisten ze steevast te antwoorden (1) dat de VZW een rechtspersoonlijkheid is en hierdoor de persoonlijke aansprakelijkheid wordt beperkt, (2) dat je geen startkapitaal nodig hebt, en (3) dat je met een VZW gemakkelijker subsidies kan aanvragen en last but not least (4) dat je gemakkelijk vrijwilligers kan inschakelen, waardoor de 'personeelskost' een pak minder wordt. Een student die daar nog aan toevoegt (5) dat je met een VZW bij vele gemeentediensten materiaal kan huren/gebruiken aan sterk verminderde prijzen, kan ik met een gerust hart het professionele leven insturen.
Hun eerste bedrijfje wordt ongetwijfeld die super-VZW! Scoren met een VZW dus, of zijn de punten toch wel wat onverdiend?
Winsten met een belangeloos doel
Op de cum laude vraag waarom je dan als eventmanager toch nog een BVBA zou oprichten in plaats van die wonder-VZW scoren nogal wat studenten een pak minder goed. Sommige murmelen nog iets stil van ‘om winst te kunnen maken zeker?’, maar dat duwt die student weer genadeloos naar het ‘net voldoende’ niveau. Dat ‘winst kunnen maken’-antwoord zit er immers serieus naast. Je mag met een VZW ook winst maken, zolang je maar geen winstoogmerk hebt. En zolang je dus maar die winst gebruikt om dat belangeloos doel na te streven. Dat je daarbij als goede eventmanager bij momenten los veel winst maakt, daar kan je toch niets aan doen zeker? Trouwens, met dat vele belangeloos verdiende geld weten we wel weg. We halen dat vlotjes uit die VZW aan de hand van een paar legaal opgemaakte factuurtjes uit nevenbedrijfjes die diensten leveren aan die VZW. Dat hebben we geleerd van de echt grote spelers in de eventmarkt. Wettelijk valt hier nauwelijks iets op aan te merken.
Het ondergeschikte grijze belangeloze doel
Je mag dus winst maken, maar dat mag niet het doel op zich zijn. Het belangeloze doel kan wel handelsdaden verantwoorden, zolang die daaraan ondergeschikt zijn. En hier begint die grijze zone natuurlijk: wat als het belangeloze doel zelf ergens het organiseren van evenementen in zich draagt? En wat als die evenementen nu eens echt zakelijk succesvol worden? Dan dreigt dat belangeloos doel al vlug overschaduwd te worden door het economisch belang van die evenementen zelf. De VZW-wereld op zijn kop dus waarbij de vlot verzamelde VZW-geldpotjes ietwat dreigend beginnen te stinken.
We zouden ons, als eventmanagers, natuurlijk gelukkig kunnen achten dat de politici niet echt wakker liggen van het roeren in al die VZW-potjes. Wel integendeel, ze zouden wel eens wakker kunnen liggen als daar wel wordt in geroerd. Nogal wat, ook politiek-verbonden VZW’s, bestaan vooral bij de gratie van dat handig maskerend belangeloze doel waarrond nogal schimmige (al dan niet sponsor)-geldstromen kunnen worden verwerkt. Is daar nu onlangs niet ergens 25.000 euro naar een scoutsvereniging geloodst via de orde van Malta op vraag van een politicus? De mantel der VZW-liefde dekt hier en daar wel wat religieus en politiek grijs geld.
Glijdend van een grijze naar een zwarte zone
Zoals ik het schets wordt eigenlijk niemand echt slechter van die VZW-wetgeving. Waarom hier dan in roeren Peter? Wel, niet iedereen wordt er echt beter van. Vele succesvolle VZW’s zijn eigenlijk van in den beginne eerder verborgen VMW’s, verenigingen met winstoogmerk. Of ze worden het en zijn in die hoedanigheid oneerlijke concurrentie voor andere vennootschapsvormen: BVBA’s en NV’s die wel braaf sociale lasten betalen op hun niet vrijwillige personeel, en/of het zonder subsidies en goedkoop leenmateriaal moeten stellen. Een nogal concurrentievervalsende, scheve situatie die nog wat schever wordt gemaakt als je ervoor zorgt dat de VZW niet onder het regime van de vennootschapsbelasting komt te vallen. Want die VZW’s worden blijkbaar net iets minder gecontroleerd. Dan dreigt die grijze zone al vlug naar een zwarte zone af te glijden.
Vooraleer jullie, VZW-ers, kwaad worden op mij…
Maar laten we nu eens braaf blijven en ervan uitgaan dat het grijs niet Vlaams zwart wordt. Dan nog moeten (beginnende) VZW-eventmanagers beseffen dat ze eigenlijk overgeleverd zijn aan de willekeur en soms ook genade van vele controlerende instanties. In mijn beginjaren, 30 jaar terug, heb ik ook bang controles afgewacht. Toen bestonden er langs alle kanten grijze zones, waarvan ik de uiterste grenzen als creatieve jonge ondernemer gretig opzocht. En soms sloeg de willekeur heel duur en heel hard toe. Eén keer heeft een politiecommissaris uit Kuurne me door het interpreteren van een grijze wettelijke zone kapot proberen te maken. Het is hem niet gelukt, maar het heeft me wel een pak geld aan dure advocaten gekost. In zoverre zelfs dat die kosten op zich me bijna hadden genekt. Die commissaris heeft er geen uur slaap voor gelaten. Ik wel. Meer nog, na dertig jaar heb ik soms nog last van een zeldzame nachtmerrie waarin die klotecommissaris opduikt.
Een politieke wil of een levenslange nachtmerrie
Moeten we nu VZW’s afschaffen? Natuurlijk niet, ze hebben zeker hun recht van bestaan, ook binnen de eventwereld. Maar ik pleit, zoals altijd, voor structurele oplossingen waarbij we misschien VMW’s moeten ontwikkelen, al dan niet beperkt in tijd, en misschien wel gelinkt aan knelpuntsectoren. Dat kunnen dan sectoren zijn die het moeilijk hebben om te overleven omdat ze net een specifieke culturele meerwaarde bieden. Dan kunnen al die ongelooflijk frisse initiatieven wettelijke en financiële ademruimte vinden waarbinnen ze iets rustiger kunnen gedijen. Toch een stuk beter dan te werken binnen schichtige grijze en soms riskant zwarte zones.
Hiervoor moet er uiteraard, zoals altijd, een politieke wil zijn, maar misschien bestaan er daarvoor net iets teveel nogal onfrisse politieke-verbonden VZW's, om niet te zeggen stinkende VMW. Het zou dus kunnen blijven bij het hier en daar platleggen van een goed uitgekozen jonge dynamische, en vooral weerloze VZW-er, waarna iedereen weer rustig verder kan slapen. Hopelijk overleeft die getroffen jonge man of jonge vrouw het zakelijk, waarschijnlijk dankzij een goede fiscalist of jurist, en is hij of zij enkel veroordeeld tot een levenslang, nu en dan opduikende onfrisse nachtmerrie met in de hoofdrol die selectief ijverige controleur.
