Telkens na een ingrijpende gebeurtenis overvalt ons als maatschappij de vraag of het nog wel opportuun is om grote manifestaties te organiseren of als individu ons te begeven naar een evenement.
Laten we vertrekken vanuit het algemeen aanvaard idee dat evenementen organiseren sowieso een risicovolle onderneming is. Wie zich niet wil wagen aan risico’s blijft beter weg van evenementen en organiseert dit best niet. Wil dit zeggen dat een evenement altijd vol moet zijn van risico’s? Ik bekijk een evenement niet louter als een feest, een gezellige bijeenkomst maar ook als een complex gebeuren met risico’s en potentiële gevaren. Mijn achtergrond als preventieadviseur en met de opleiding rampenmanagement monitor ik reeds enkele jaren evenementen met een specifieke focus op veiligheid.
Sinds 10 jaar hebben heel wat publieksevenementen en bedrijfsfeesten zich ontwikkeld tot heuse manifestaties met meer jaar dan 10.000 bezoekers. Waar in die periode het grootste risico voor bezoekers en organisatie van evenementen bestond uit brand, paniek, drugs, diefstal, voedsel vergiftiging etc. zien we dat dit stelselmatig zich verbreedt. Sinds 2011, de storm over Pukkelpop, is weersverwachting en de daarbij horende gevolgen een onderwerp. Sinds 2015 aanslagen en nadien terreur over corona in 2020.
Terrorisme, aanslagen en gezondheidscrisissen zijn redelijk nieuw en ongekend. Gaan we op onze evenementen hiervoor ook genoeg veerkracht hebben om deze gevolgen in te schatten?
Elke dag worden er honderden, duizenden kleine en grote evenementen georganiseerd in dit land. Telkens duurt het een tijd vooraleer men over zo’n nieuw risico en het daarbij horende gevolg heen geraakt. Maar telkens is er genoeg veerkracht om erover te geraken. Vooral heel wat festivals hebben zich op korte tijd enorm geprofessionaliseerd in deze materie. Deze organisaties zijn enorm belangrijk maar vertegenwoordigen maar een klein stuk van de evenementenorganisatoren in ons land.
De vraagt stelt zich dus niet OF we nog evenementen moeten organiseren maar wel HOE
Voor grote publieksevenementen is de samenwerking tussen de overheid (de gemeente, de stad) en de private organisator (een vzw, een middenstandsvereniging, een evenementenbureau,…) eens zo belangrijk. Soms is de overheid zelf organisator, soms is de private organisator de trekker. Feit is dat beiden elkaar meer dan ooit nodig hebben en daar wringt zeer vaak het schoentje. De werelden van creativiteit en de wereld van veiligheid moeten in België elkaar nog (h)erkennen. Heel wat organisatoren hebben het niet zo hoog op met de overheid die hen allerlei regels oplegt die hun creativiteit beknot. Met gevolg dat we als typische Belgen de regels naar ons hand proberen te zetten, regels interpreteren of erger nog regels naast ons neerleggen.
Kan er bij een evenementen – zelfs met een integrale veiligheidscultuur dan niet fout lopen?
Natuurlijk wel! een organisator die van zichzelf of van zijn/haar evenement zegt dat er niets kan mislopen en dat alles 100% gedekt is, zou ik zelf nooit vertrouwen. Uiteindelijk is dé grootste risicofactor die een organisator binnenhaalt nog altijd ‘de mens’ zelf. Alle voorbereidingen ten spijt, alle draaiboeken die geoefend zijn, alle noodscenario’s die klaar liggen, van zodra een organisator mensen binnenlaat (en bij sommige evenementen zijn dat massa’s), vanop dat moment zet je de poorten van onvoorspelbaarheid open. Mensen in groep gedragen zich anders dan alleen, mensen op verplaatsing gedragen zich anders dan thuis. Het spel mag dan telkens wel hetzelfde zijn, de spelregels zijn totaal anders. En met deze bezoekers komen er ook weer extra risico’s mee gaan van materialen die ze bij hebben, gedragingen ja zelfs tot ideeën, verwachtingen en doelstellingen. Niet iedereen komt om dezelfde reden naar een evenement spijtig genoeg…
Anno 2022 moeten mensen die op bezoek gaan naar grote evenementen een stuk van hun individuele vrijheid afstaan en de regels volgend die inherent zijn aan grote manifestaties. En laten we eerlijk zijn? Wie luistert er naar een politie agent, een securityagent, een host of hostess of erger nog naar ‘de organisator’ van een evenement. Wat iedereen weet zelf maar al te goed hoe ze zelf de weg moeten volgen, de wagen mogen parkeren,… een massa heeft een massa ideeën, verwachtingen. Net dan moeten organisatie en overheid als een team met dezelfde communicatie en visie zich organiseren en hiervoor respect afdwingen bij de bezoeker die maar een stuk van de organisatie kan monitoren. Het is de organisatie die een ‘helikopterview’ moeten hebben over het ganse evenement en zo de individuele bezoekers moet aansturen.
Vanuit deze visie werkt men al enkele jaren op grote evenementen via constant overleg in een operationele commandopost ‘CP-OPS’ samen. De verschillende hulpdiensten of disciplines (D1 – brandweer; D2 – Medisch; D3 – Politie; D4-logistiek; D5 – communicatie) werken zo nauw samen om bij een mogelijke incident een vlotte hulpverlening te kunnen opstarten. Dit verloop al zeer goed al kan alles nog beter. Voor vele evenementen wordt dit niet uitgebouwd wat bij een calamiteit de directe lijn met de hulpdiensten vertraagt (cfr spanning tussen private en publieksorganisator) Tevens is de rol van de organisator niet wettelijk bepaald en speelt dus officieel nog geen rol hierin (onofficieel is men zeer vaak al samen met de organisator rond de tafel). Heel vaak komt dit terug op de beperking in aantal middelen en inzet op het terrein. De verschillende diensten hebben de voorbije jaren na de terreuraanslagen en coronacrisissen heel wat inzet al geleverd en zien soms met lede ogen toe hoe er steeds meer grote manifestaties georganiseerd worden. Ook daar moeten we respect voor tonen wat deze mannen en vrouwen de voorbije jaren hebben geleverd van werk. Ook zij willen graag eens met hun gezin of partner genieten op een evenement zonder te moeten werken...
Willen we blijven genieten van evenementen, dan moeten organisatie en overheid samen de lat hoger leggen. Niemand heeft een boodschap aan een overheid die de creatieve wereld van evenementen aan banden legt. Meer nog zelfs die overheid heeft daar geen baat en zin in.
Hoe gaan we blijven evenementen organiseren waarbij men een verhoogde inzet verwacht van brandweer, politie, ehbo terwijl deze nu al opgebruikt is? Deze vraag stelt zich meer dan ooit. Welke rol kan de organisator én publiek hierin spelen om SAMEN met de overheid deze uitdaging aan te gaan? Hoe gaan we de organisator die nu al een enorme verantwoordelijkheid draagt, blijven steunen zodat deze blijft organiseren zonder moedeloos te worden?
Laten we eerlijk zijn: België is een land van evenementen, festivals, bedrijfsfeesten, braderijen, markten. Dit zit in ons DNA en mag dus niet verdwijnen. Vaak is dit georganiseerd maar na de aanslag in Zaventem merkten de we échte kracht van een evenement, niet georganiseerd maar spontaan gegroeid op de trappen van de Beurs in Brussel. Dat zal de komende dagen na de ramp in Seoul ongetwijfeld ook gebeuren waarbij mensen op straat komen om te treuren, sterkte te vinden bij elkaar en ongetwijfeld iemand te zoeken die ‘verantwoordelijk’ is. Dit soort van evenementen gaat terug naar de oerkracht hiervan: steun zoeken, troost vinden, vriendschapsbanden aanhalen, vreugde en soms ook verdriet delen?...
We moeten blijven organiseren! we moeten blijven steun geven aan organisatoren die hun nek uitsteken om ons mooie momenten te geven. Maar die organisatoren gaan ook moeten veranderen. Een evenement organiseren is meer dan ooit een vak aan het worden met regels, procedures en inzichten waarbij ervaring, kennis rond veiligheid mee het succes gaan bepalen. Want het spel is nog wel hetzelfde, maar de spelregels zijn veranderd of we dit leuk vinden of niet. Het gaat er niet enkel over om te doen wat je zegt maar ook zeggen wat je doet. Maak van veiligheid op evenementen een onderwerp dat bespreekbaar is, dat de mensen raakt en beroert zonder te vervallen in clichés of snelle opportunistische acties.
Een warme oproep om samen te werken naar communicatie rond een échte veiligheidscultuur: creativiteit en veiligheid reik elkaar de hand !
