Podiumbouwer Stageco ruilt twee jaar stilstand in voor 'meest complexe zomer ooit'. Na twee stille zomers heerst bij Stageco opnieuw een drukte vanjewelste. De logistieke uitdagingen zijn gigantisch.
‘Hey, de bestelwagen is net vertrokken. Tegen 20 uur moet het onderdeel jullie bereiken.’ Tom Bilsen belt afgemeten met een van zijn productiechefs in Parijs. In het Stade de France trekt het Belgische Stageco het podium op voor de tournee van het in Frankrijk razendpopulaire Indochine. Een verkeerd gelast onderdeel hindert de opbouw voor het premièreconcert. Het werd vanochtend in het atelier van Stageco, in Tildonk (nabij Leuven), opnieuw gelast en meteen naar Parijs verstuurd.
Het voorval is tekenend voor de drukte bij Stageco, nu het festivalseizoen eraan komt. Tom Bilsen, operationeel directeur voor de Stageco-groep, toont op zijn smartphone enkele beelden van het podium van Indochine, met een cilindrisch videoscherm. Twee weken geleden werd het gevaarte in Tildonk opgetrokken voor een generale repetitie. Niet alle buren konden het lawaai appreciëren.
Bilsen rijdt ons rond op het 20 hectare groot terrein van Stageco, de wereldwijde marktleider in podiumopbouw. Op de grote parking leunt de ene trailer tegen de andere, volgeladen met onderdelen die de komende dagen naar zowat gans Europa getransporteerd worden. Bordjes aan de trailers vertellen de bestemming: van The Barn (het grote binnenpodium op Rock Werchter), via de stadiontournee van Soprano, een bekende Franse rapper die in Lyon aftrapt, tot de tournee van Elton John. In het lasatelier worden de laatste onderdelen van het dakgebinte afgewerkt dat binnen twee weken boven het hoofd van Elton John komt te hangen. Overal in de grote hangars zijn mannen bezig metalen staven en kabels in kisten te laden, of dekzeilen aan het opplooien.
Corona overleefd
Na twee jaar zonder grote concerten en festivals staat de eventsector voor zowat de drukste festivalzomer ooit. Het contrast met de vorige twee zomers is groot, toen in Europa door de coronapanemie bijna geen enkel festival of groot muziekevent mocht doorgaan. Er werd gevreesd dat een groot deel van de eventindustrie het financieel zou begeven en failliet gaan. ‘De meesten lijken het toch overleefd te hebben, alhoewel ik niet de exacte staat van de boekhouding of de schulden van andere bedrijven ken’, geeft Bilsen zijn aanvoelen weer. ‘Het systeem van tijdelijke werkloosheid en andere overheidssteun – zoals het overbruggingsrecht, de globalisatiepremie en kortingen op de sociale bijdragen – hebben ons geholpen, samen met de reserves die we in het verleden hebben aangelegd.’
Hoewel alle grote festivals in Vlaanderen waren afgelast, kon Stageco links en rechts nog wat opdrachten bijeen sprokkelen. ‘In de zomer van 2020 kon je nauwelijks op reis en ging iedereen kamperen in de Ardennen. Daar hebben we tijdelijke infrastructuur voor gebouwd. Zelfs gsm-masten hebben we er neergeplant. En catwalks gebouwd voor modeshows die bleven doorlopen, weliswaar gestreamd en zonder publiek. En in de tweede helft van vorige zomer waren er opnieuw grote festivals en shows in de VS. Ook in het Midden-Oosten konden we podia voor enkele grote festivals bouwen, zoals het MDL dancefestival in Saudi-Arabië. Dus we zaten niet helemaal zonder werk.’
Tekort aan handen
Twee jaar op beperkte kracht draaien heeft voor de sector wel serieuze gevolgen gehad. De doorgaans technisch geschoolde podiumbouwers of lichttechnici waren gegeerd in andere sectoren. Velen kozen elders voor een stabiele job met minder nacht- of weekendwerk. ‘Bij ons is zo’n 10% procent van het vaste personeel vertrokken’, beaamt Bilsen, ‘wat in vergelijking met de rest van de sector nog meevalt.’ Maar dat is niet het hele plaatje. Stageco heeft naast 110 vaste werknemers tijdens het festivalseizoen ook zo’n 350 podiumbouwers extra nodig. ‘Mensen die buiten de zomerperiode in andere sectoren werken, zoals het theater, de transport of de bouw, of zelfs in de landbouw. Of ze brengen ze de winter door in Zuidoost-Azië, waar het leven veel goedkoper is. Van die 350 tijdelijke werkkrachten is zo’n 50 man niet teruggekeerd.’
• Braindrain maakt organiseren zomerfestivals extra moeilijk
Een tekort aan personeel is maar een van de uitdagingen die de sector wacht, na twee jaar stilstand. ‘Deze zomer wordt qua omzet niet onze allerbeste zomer – dat was 2019 met circa 70 miljoen euro omzet, dankzij enkele langlopende tournees – maar logistiek wordt het allicht wel de drukste zomer ooit. We ondersteunen nu veel kortere tournees, die heel dicht op elkaar vallen. Ook veel festivals overlappen in tijd, wat het voor ons logistiek heel complex maakt. De concertpromotoren lijken weinig rekening te houden met toeleveranciers zoals wij. Vooral in de grote stadions, zoals het Stade de France, wordt het extreem druk deze zomer, met het ene grote concert dat het andere opvolgt. De tijd om tussendoor het ganse podium af te breken en weer op te bouwen, is dikwijls te kort. Je moet met nachtploegen werken, die je nauwelijks vindt.’
‘In grote stadions volgt het ene grote concert op het andere. De tijd om het podium af te breken en weer op te bouwen, is dikwijls te kort’
Ook het WK voetbal, in november in Qatar, strooit roet in het eten. ‘De reguliere voetbalcompetitie start daardoor vroeger in Europa, waardoor de voetbalstadions sneller opnieuw door de ploegen gebruikt worden en minder lang beschikbaar zijn voor concerten, met het gevolg dat alles nog meer op hetzelfde moment valt en er te weinig tijd is voor opbouw en afbraak.’
Bijbestellen lukt niet
Veel concerten en festivals in een korte periode vraagt de inzet van extra materiaal, en ook dat is moeilijk te vinden. ‘Veel onderdelen die nodig zijn om een concert te organiseren worden ook in de bouw gebruikt, of in China gemaakt. Dat gaat van stellingen over stalen rijplaten tot wc-hokjes. Dat is allemaal heel moeilijk bij te bestellen. Als festivals en events nog meer overlappen, kan hetzelfde wc-hokje ook minder gebruikt worden.’
Of we extra lange rijen aan de toiletten zullen zien op de festivalterreinen, wil de topman van Stageco niet gezegd hebben. ‘Maar er gaan wel festivals deze zomer niet kunnen doorgaan omdat ze onvoldoende materiaal vinden. Wij kregen bijvoorbeeld recent nog de vraag van een Spaans muziekfestival dat een bepaald podium binnen enkele weken nodig heeft. Maar dat materiaal kunnen wij onmogelijk nog leveren, ook al beschikken we over vijftig grote podia. Onze concurrenten zullen dat wellicht ook niet kunnen leveren.’
Labeur op de wei van Werchter
Transport is eveneens een hoofdbreker. Gespecialiseerde transportbedrijven voor de cultuursector, zoals Pieter Smit, zitten met een groot tekort aan chauffeurs. ‘Ook scheepvaart is een probleem. We hadden in de winter een groot worstelevenement (WWE) in Saudi-Arabië. Ons materiaal staat daar in de haven nog altijd op de kade, vanwege douaneformaliteiten en te weinig plek op de schepen. Ook een podium voor een concert van Coldplay, in de VS, is nooit op zijn bestemming geraakt en hebben we last minute vervangen, met geïmproviseerd materiaal dat we nog in de VS hadden liggen.’
De oorlog in Oekraïne heeft eveneens een impact. ‘Sommige bands gebruiken grote vrachtvliegtuigen. Dat zijn vaak Russische Antonovs, die nu door het Russisch leger worden opgeëist.’
Brood en spelen
Nog belangrijker dan de ingewikkelde logistieke puzzel is de vraag of het publiek na twee jaar wel massaal weerkeert. ‘Ik vang echo’s op dat de verkoop niet op alle concerten of festivals even vlot verloopt. De koopkracht staat door de hoge energieprijzen onder druk, waardoor mensen noodgedwongen besparen, ook op concerttickets. En er zijn overdrijvingen. Tickets voor de Rolling Stones die tot 700 euro oplopen … Dat is echt heel veel, dat kan alleen nog een beperkte elite betalen.’
Toch denkt Bilsen dat mensen behoefte zullen blijven hebben aan ‘brood en spelen’ en aan live entertainment. Concerten worden steeds meer totaalbelevingen, zoals Tomorrowland ‘dat als de Efteling wordt aangekleed’.
Jarenlang werd beweerd dat concerten de belangrijkste inkomstenbron zijn voor artiesten. Maar corona heeft dat misschien ook veranderd. Muziekrechten worden door het succes van streamingapps zoals Spotify voor recordbedragen geveild, waardoor sommige artiesten financieel wat minder nood hebben aan concerten. En er duiken nog kapers op: ‘In 2020 gingen we normaal op wereldtournee met de razendpopulaire Zuid-Koreaanse band BTS. Die tournee ging niet door. Als alternatief gaf de band een groot streamingconcert. Liefst 140 miljoen mensen hebben 10 euro betaald om dat concert online te bekijken. Dat ene concert bracht hen dus meer op dan een wereldtournee. Geen wonder dat er door BTS nog geen nieuwe tournee is aangekondigd.’
Voor Rock Werchter lijkt een tekort aan bezoekers niet meteen een gevaar; het hoofdfestival en Werchter Boutique zijn al uitverkocht. Sinds vorige week is gestart met de opbouw voor maar liefst acht concertdagen in Werchter, enkele kilometers verwijderd van Stageco. Het is de geboortegrond van Stageco, dat ontstond omdat de organisatoren van het vroegere Torhout/Werchter geen goede podia vonden en besloten die dan maar zelf te bouwen en vervolgens te verhuren aan andere festivals.
In Werchter zijn 25 mannen en een vrouw van Stageco de zeilen op het dak van het hoofdpodium aan het leggen. De voertaal tussen de internationale crewleden is het Engels en niet het Nederlands, zoals in de magazijnen van Stageco.
‘Het hoofdpodium is onze grootste constructie en diende aanvankelijk voor een tournee van Madonna. Als dat binnen enkele dagen af is, starten we met The Slope (een grote hellende constructie), vervolgens verspreidt de crew zich over München, voor een concert van de Rolling Stones, en Tomorrowland, waar eind volgende week de opbouw gestart wordt.’
Intussen sleurt de crew op de wei in Werchter voort met podiummateriaal. In de loden zon wordt er flink gezweet. Het zal dit jaar allicht niet de laatste keer zijn. ‘Warme zomers en felle onweders zijn voor ons een stevige extra uitdaging’, besluit Tom Bilsen.
