Transcript
Een stap terugzetten in je carrière, ofwel demotie, blijkt een groot taboe. We zien het te vaak als falen, terwijl dat niet zo hoeft te zijn. Je passie volgen of ruimte maken voor balans in je leven vergt net moed. Tanja Verheyen van ExpertAcademy is expert op het vlak demotie.
Dag Tanja, welkom in de studio.
Hallo.
Het onderwerp vandaag is demotie, maar misschien moeten we even beginnen met goed te kaderen: wat is dat precies?
Demotie is eigenlijk het omgekeerde van promotie. In plaats van dat je gaat stijgen in de ladder ga je dalen, met alle gevolgen van dien. Wat zijn die gevolgen? Dat kan zijn: een loonsverlaging. Dat kan zijn: een functieverlaging, dus een functietitel gaat weg of wordt helemaal anders. De inhoud van je job kan veranderen. Je kan ook autoriteit verliezen. Wat wil dat zeggen? Je stuurt bijvoorbeeld 50 mensen aan en morgen stuur je nog maar 20 aan, of niemand meer. Helemaal geen. Dat is autoriteitsverlies. En een heel belangrijke is dat je statusverlies gaat ondervinden. Dat betekent dat mensen in de buitenwereld gaan kijken: u bent geen manager meer of u heeft niet meer zoveel te zeggen of je stuurt niet meer het beleid van de organisatie aan, en mensen gaan je erop aan- spreken en dan voel je van: "oei, ik heb niet meer dezelfde status dan dat ik vroeger had. Ik ben niet meer op hetzelfde niveau". Maar dat heeft heel veel te maken met gevoel, hoe je dat zelf aanvoelt.
Ik gaf het in de intro al aan: heel veel mensen in onze maatschappij zien dat als een soort van falen, hè? Je gaat een stap achteruit zetten.
Dat is wat ik een beetje bedoel met dat statusverlies, hè? Mensen gaan je erop aanspreken, van: "oei, je bent mislukt. Je kan het niet". Terwijl dat het eigenlijk iets is dat eigenlijk helemaal niet waar is. Het is niet omdat je een stap terugzet dat je iets niet kan. Je gaat je gewoon heroriënteren. Je gaat gewoon kijken, van... Allez, vaak voelt iemand zich niet in zijn passie, in zijn element, in zijn job. Die voelt al jaren van: "ik ben geëvolueerd naar een job die ik eigenlijk niet meer graag doe of die mij helemaal niet meer ligt". En die dus een stap terugzet om in een job te gaan zitten waardat hij of zij weer opnieuw passie voelt in zijn leven, en dat kan dan misschien wel een beetje minder status hebben; bijvoorbeeld een kleinere auto of minder loon of whatever, maar dat blijft altijd wel iets dat je graag doet dan.
Het omgekeerde zien we vaker, hè? Mensen die dan in hun job blijven zitten met dan uiteindelijk alle gevolgen van dien; een burn-out en al wat je kan bedenken. Waarom is het zo moeilijk om die stap te zetten?
Sommigen zitten heel sterk in hun comfort-zone, hè? Het is van: "ja, als ik hier blijf zitten, dan weet ik zeker dat ik aan het einde van de maand dat loon krijg, en ik weet zeker dat ik dit moet doen voor een job. Alles is heel duidelijk". En dat houdt een beetje tegen om die stap te zetten, van: "ik ga in het onbekende springen en ik ga veranderen. Als ik dat ga voorstellen aan mijn baas van: ik voel me niet meer goed in mijn job, ik zou graag iets anders willen. Hoe gaat hij dan reageren?" Misschien zegt hij wel van: "ja, ga dan maar gewoon naar buiten. Dan hoef je hier niet meer te werken". Dus iedereen heeft een beetje schrik. Verandering is onzekerheid, en...
En is dat terecht, die schrik?
Ja, niet altijd. Eigenlijk is het zo dat je het best je huiswerk maakt. Als je erover nadenkt, van: "ik voel me eigenlijk niet meer zo goed", aan wat ligt het dan? Ligt het aan de job-inhoud? Ligt het aan jou? Ligt het aan de omgeving? Dus je moet een beetje aftoetsen van...
Ja, het kan even goed dezelfde job in een andere omgeving zijn.
Dat kan. Andere collega's kan helemaal weer een boost geven om weer erin te vliegen. Andere collegas maar ook een andere job-inhoud of een lichtere job-inhoud of een totaal andere job. Je moet echt je huiswerk maken en bij jezelf stilstaan: "is dit wat ik wil? Ligt hier mijn passie? Zit ik hier in mijn element?" En als je voelt dat dat niet zo is? Ja, kijk dan eens rond van: kan dat in hetzelfde bedrijf? Zijn er jobs waarin je zegt van: "als ik op die plek zou zitten, zou het misschien wel beter zijn"? En dan kan je effectief naar je baas of de HR-dienst stappen en zeggen van: "ik zou liever dat of dat of dat willen". Maar dan heb je er echt over nagedacht en heb je je huiswerk gemaakt. En dan is het ook niet meer zo'n stap in het onbekende want dan weet je: "het is dat wat ik wil".
En waarom is dat onderwerp op dit moment zo'n belangrijk gegeven aan het worden?
Er zijn eigenlijk een aantal dingen. Dus heel vaak dacht men: mensen moeten nu langer werken, tot 67, en in bepaalde jobs is dat echt niet zo evident. En dus als je gaat demoveren, een stapje terugzetten, dan is het iets meer haalbaar. Dus dat je niet meer de hele dag op de toppen van je tenen hoeft te staan, maar dat het op een iets lager niveau met een iets lichtere job meer haalbaar is om langer door te werken, dus eigenlijk een maatregel voor ouderen. Een ander element is dat mensen vaak geconfronteerd worden met een burn-out of langdurig zieken. Als die terugkomen dan willen ze niet of kunnen ze niet altijd op datzelfde niveau blijven werken. En die gaan dan dus ook nadenken over een stapje terug. Maar wat we nu zien is dat onze jobs aan het evolueren zijn. Carrières gaan niet meer hetzelfde zijn binnen 10 jaar. Denk aan de Second Machine Age. Het is een beetje een groot woord. Een grote hype: robotten gaan onze jobs overpakken. Het is allemaal nog toekomstmuziek, maar het gaat sneller zijn dan dat we denken.
Ja, en er zijn bepaalde jobs die zullen verdwijnen. Er zullen misschien anderen ontstaan, maar...
Klopt en dus gaan eigenlijk carrièrewendingen, - dat is een iets minder agressief woord dan demotie - dat kan alle richtingen uitgaan en dat gaat eigenlijk inherent worden, dat gaat eigenlijk een eigenschap worden van onze job. Dus we gaan dat gewoon allemaal doen. Op alle niveaus, van alle leeftijd, mannen en vrouwen, arbeiders, bedienden... Dus eigenlijk zouden we dat moeten omarmen en niet meer beschouwen als een taboe, van: "oei, ik wil daar niks mee te maken hebben", maar eerder omarmen en zeggen van: "ja, er zitten toch wel een aantal opportuniteiten in".
Je zit in zo'n situatie, je hebt de beslissing genomen, je hebt de moed bijeengeraapt van: "eigenlijk ga ik me veel gelukkiger voelen als ik een stapje terug zet". Hoe ga je er dan concreet mee om? Want je moet dat gaan uitleggen aan die omgeving, die er al met vooroordelen naar kijkt. Hoe pak je dat aan?
Eigenlijk gaat iedereen door een proces. We noemen dat de demotie-curve. Dat is een beetje zoals de curve van Kübler-Ross; de rouwcurve. Dus je neemt ergens afscheid van je oude job en je gaat naar een nieuwe job. Dus je gaat eigenlijk een evolutie door- maken en dat maakt iedereen door. Zowel degenen die er over nagedacht hebben als degenen die het hen overkomt die gedwongen worden om een stap achteruit te zetten.
Ja, dat kan ook natuurlijk.
Kan ook. En hoe ga je daarmee om? Wat ik daarnet zei: je moet eventjes gas terugnemen, op jezelf terugvallen en gaan kijken van: "waar ben ik mee bezig?" Niet iedereen kan dat, hè? Op zo'n moment dat je daarmee geconfronteerd wordt, heeft dat een enorme impact op jezelf. Je gaat je afvragen van: "wat kan ik eigenlijk?" Je hebt daar niet bij stilgestaan. Je wordt ineens geconfronteerd met een andere job. "Ga ik dat wel kunnen? Ben ik daar wel geschikt voor?" Dus dan zie je dat mensen raad gaan vragen bij collega's, bij het thuisfront; de echtgenoten, kinderen... Soms een coach onder de arm nemen. Soms een psychotherapeut. Er zijn heel veel verschillende mogelijkheden eigenlijk om hulp te zoeken. Om je te laten bijstaan, van: "waar ben ik nu goed in?" En: "is dit nu een goede keuze?" En: "moet ik die weg gaan?" En: "hoe moet ik dat nu doen?" En je moet jezelf ook tijd geven. Dat is een hele belangrijke. Je gaat dat niet van vandaag op morgen... Dat overkomt u wel van vandaag op morgen, maar je gaat dat niet van vandaag op morgen aanvaarden. Het gaat eerst een heel ongemakkelijk gevoel zijn, van: het is iets nieuws, je moet je aanpassen. Dat is niet leuk. Maar naarmate dat je evolueert, ga je zien van: "eigenlijk ben ik wel blij dat dat mij overkomen is". Dat hoor je ook heel vaak, hè? Mensen die je zo een jaar, anderhalf jaar na datum weer aanspreekt, die zeggen van: "eigenlijk ben ik toch wel blij dat het mij overkomen is". Of: "dat ik daar toch mijn tijd heb ingestoken om te veranderen".
En dan als laatste puntje misschien: die buitenwereld. Hoe vertel je het hen?
Dat is een hele belangrijke. Dat hangt heel sterk samen met die status. Als je erop aangesproken wordt, dat is je verhaal klaar hebben. En wat is je verhaal? Dat je voor jezelf heel sterk hebt uitgemaakt wat je precies wil. En als je daar heel erg van overtuigd bent, dan kan je dat ook met overtuiging brengen. Zo van: "ik heb voor die job gekozen, om die reden, omdat ik mij daar beter in voel". En dan gaat de buitenwereld zeggen, van: "oké, oké..."
Dus eigenlijk een heel verhaal dan.
Ja, dan is het eigenlijk een positief verhaal. Maar als je een heel negatief verhaal gaat brengen, van: "ja, ik weet het nog niet goed, en ik zit eigenlijk niet goed in mijn vel", dan gaat uw buitenwereld ook verder u daar negatief op aanspreken. Dus je moet eigenlijk voor jezelf heel goed hebben uitgemaakt wat je wil.
Als je zelf voor die stap gekozen hebt kan ik me nog voorstellen dat je zo'n verhaal makkelijk kan verzinnen. Natuurlijk als je op een gegeven moment gedwongen wordt om een stap terug te zetten is dat toch moeilijker.
Dan is het eigenlijk de taak van jouw werkgever, van je baas of van je HR-dienst, om je daarbij te helpen, en te zeggen van: "oké, we stellen voor dat je die job gaat doen. Wat denk je ervan? Hoe zie je jezelf daarin functioneren?" Of soms hebben ze zelfs nog geen beslissing genomen van welke job je gaat doen, maar ze zeggen gewoon van: "op de plek waar je nu zit, dat is geen goede plek. We moeten een andere plek zoeken voor jou. Denk er zelf eens over na". Dus dan heb je de kans om te kijken van: "wat zijn mijn talenten? Waar liggen mijn competenties? Wat zou ik graag doen?" En dan kan je samen gaan zoeken en dan wordt dat verhaal eigenlijk gevormd en cours de route. Zo van: gaandeweg gaan je samen zoeken van: "waar ligt mijn sterkte?" En dan ga je ook met dat verhaal op die manier naar buiten komen. Er zijn HR-diensten die hun eigen werknemers helpen om dat verhaal op te bouwen; wat ga je thuis vertellen? Wat ga je aan de kinderen vertellen? Hoe ga je dat aanpakken? Dus die samen eigenlijk tot een verhaal komen. En dat verhaal helpt je om dat statusverlies te verzachten. Om de pil te verzachten, om het zo maar te zeggen.
Tanja, dank je wel voor je komst naar de studio. Graag gedaan. En u, beste kijker: bedankt voor het kijken en alweer tot volgende week!
