Jobrepair

Transcript

Steeds vaker zie je mensen, die niet lekker in hun vel zitten op het werk. Helaas ook in de evenementensector. Je kunt de deur achter je dichtgooien, maar volgens Wim Thielemans is er ook een alternatief: Jobrepair.

Dag Wim, welkom in de studio.

Dag Kevin.

Opnieuw, want je zat hier een aantal weken geleden al, voor je boek: Slim interviewen.

Maar je hebt een nieuw boek voor ons meegebracht: Jobrepair. Opmerkelijke titel. Ik wil eerst weten, waar die vandaan komt.

Ja, soms draai ik de vraag graag om. Door te zeggen van: waar denk je dan aan, als je Jobrepair hoort?

Wel, als je naar de foto kijkt, die ik heb uitgekozen voor dit interview...

Repair: dan denk ik aan een mekanieker, die ergens aan zit te sleutelen.

Ja, het repareren. Het is zo dat, als je naar Cuba rijdt, dan zie je daar nog oude auto's rijden.

En dat is omdat er een boycot was vanuit de Verenigde Staten, om spare parts te sturen. En dus, eigenlijk, elke driver of taxichauffeur, is plots beginnen creatief moeten zijn, om zijn eigen auto, zoveel jaren geleden eigenlijk al, om die te onderhouden en zelf te repareren. En dat maakt dat er nu, in Havana, nog altijd die oude Amerikaanse sleeën rondrijden, omdat ze geleerd hebben, hoe ze ze kunnen repareren.

In werk is eigenlijk Jobrepair en bedoelt hetzelfde. Dus, je kunt het recht hebben...

Er is zoveel dat er op ons afkomt in de arbeidsmarkt. Je kunt het recht gaan claimen, op uw job te mogen herstellen. Voor je eigenlijk de kans hebt, als je in een reorganisatie zit, voor je ontslagen wordt.

Dat zou één reden kunnen zijn. Maar de reden die het meest naar voor komt, is dat ik in mijn praktijk merk dat mensen die in een job zitten, ongeacht de leeftijd, maar misschien iets meer de leeftijd rond veertig jaar, dat mensen zich vragen stellen over: zit ik goed? En dan is vaak de vraag: moet ik nu weggaan, of moet ik nu blijven?

En als je daarnaar gaat kijken, was bijzonder raar, maar als je dat googelt, dan kom je wel op websites waar dat dilemma staat, maar eigenlijk zijn dat websites, die vaak stimuleren om weg te gaan. En weggaan, laat ons eerlijk zijn, dat is niet voor iedereen, dat je dat kan.

Je moet, als je een alleenstaande moeder bent, en je moet dichtbij jouw kinds crèche, bijvoorbeeld, werken, ja, dan kun je niet zomaar zeggen van: oké, ik ben weg.

Dus, hoe kun je je eigen job, als je voelt dat het minder goed gaat, hoe kun je dat zelf herstellen, zonder dat je daar eigenlijk iemand voor nodig hebt. Dat is eigenlijk de idee achter het boek.

Maar je zegt wel, heel erg bewust, zelf herstellen. Het is dus niet zo, dat je daarmee naar je manager gaat stappen. Of naar de eigenaar, of de zaakvoerder van: goh, we moeten dat hier samen gaan aanpakken, want ik voel me niet zo goed in deze job meer. Dus dit wordt een project voor ons beiden.

Ja, en in de eerste plaats heb ik vertrokken, vanuit de idee dat je het eigenlijk zelf moet kunnen doen. Want anders gaan mensen meteen zeggen: ja, maar mijn manager helpt mij niet. Of: die heeft geen tijd voor mij. Of: dat kan niet. Dus daarom dat je het eigenlijk zelf in handen moet nemen. Dus, ik vertrek daarvan. Dat wil niet zeggen, dat je daar vroeg of laat niet uitkomt. Maar dat komt in het boek wel duidelijk: wanneer je dat moet doen.

Maar je moet eigenlijk beginnen, met uzelf te kunnen redden. Zelfredzaamheid is eigenlijk belangrijk. En niet dat gepamper altijd, van: oei, er moet daar iemand bijkomen.

Ja, wij kunnen ons eigen leven en ons eigen gezin runnen. We komen op het werk en dan heeft er een psychologisch fenomeen, dat noemt men aangeleerde hulpeloosheid. En dan gaan mensen, plots, dingen niet kunnen doen. Wel, dan moeten we terugnemen, van: nee, we kunnen dat wel doen. Maar we moeten daar, onszelf, eigenlijk de toestemming voor hebben. En dat probeer ik in dat boek naar voor te brengen.

Oké, laten we beginnen, voor we gaan kijken van hoe je dat dan concreet doet: hoe merk ik dat ik in die situatie zit, dat er Jobrepair nodig is?

Want ik kan me voorstellen: iedereen heeft wel eens een slechte dag op het werk. En het is niet omdat je eens één slechte dag op het werk hebt, dat je waarschijnlijk al direct Jobrepair nodig hebt. Wanneer merk je, of aan wat merk je dat je in die categorie begint te vallen?

Ja, ik begin eigenlijk met een matrix en ik noem dat de dodo-matrix. Dat wil eigenlijk zeggen, dat ik afzet hoe iemand over zijn loopbaan in twijfel zit, of in zekerheid zit, zet ik af ten opzichte van: zit je in je job zelf, of in je baan zelf, met zin of met tegenzin? En dan krijg je vier kwadranten.

En dan kan je eigenlijk in een kwadrant zitten, waar je zegt: ik zit goed in mijn loopbaan en ik heb zin in mijn job. En ik lees dit boek, omdat ik eigenlijk wil doorgroeien. Ik zit in een optimisme.

Je kan ook in een situatie zitten, dat je zegt: ik zit met zin in mijn job, maar ik twijfel of ik nu wel toch niet beter een ander type van job ga zoeken. En dan zit je eigenlijk naar een opportuniteit te kijken.

Maar je kan ook in je job in tegenzin zitten. En je zit in je loopbaan misschien wel op een goede plek, maar je hebt tegenzin in je job zelf. Ja, dan ben je eigenlijk in een demotivatie. Wat wil zeggen, dat je eigenlijk niet twijfelt aan je job, maar dat je eigenlijk met tegenzin...

Niet twijfelt aan je loopbaan, maar dat je met tegenzin zit in je job zelf. Dat is niet zo moeilijk te herstellen, dan dat je eigenlijk alle twee problemen hebt.

Dus je twijfelt aan je loopbaan en je hebt tegenzin in je huidige baan. Dan zit je echt, soms, in een depressie en burn-out is daar één van de meest moeilijke dingen in. Dus voor dat type van situaties, kan je eigenlijk gaan zoeken, van: wat moet ik doen, om dat te repareren?

Nu, wat ik dan aanbied...

Maar kan je in de vier kwadranten nog repareren? Want als ik jou hoor vertellen: ik doe het niet graag en de visie is er ook niet meer. Dan heb ik al heel sterk de neiging om meteen te zeggen van: ja, moet je dan niet iets anders zoeken?

Ja en hier zeg ik het volop: dat is terecht, hé. Ik zeg ook alleen, het volgende is: als je nu zou weggaan, wanneer je in een depressie zit, dan moet je een nieuwe loopbaan instarten. In die nieuwe loopbaan ga je waarschijnlijk, net zozeer, even onzeker zijn en twijfels hebben. Ja? Want men kent jou niet. Dus daar ga je niet, noodzakelijkerwijs, je direct heel lekker voelen. Dus je moet je eerst herstellen uit je depressie, in misschien wel demotivatie. Dat je zegt van: ik twijfel niet aan mezelf, maar ik twijfel wel of ik hier moet blijven. Daar moet je eerst uit. Als je dan zou weggaan, raad ik eerst aan van: door in het boek te gaan ploeteren, door alle fases om je job te herstellen, kunnen er twee dingen gebeuren.

Ofwel zeg je: eigenlijk kan ik het wel herstellen. En ik hoef niet weg te gaan, want eigenlijk zit ik hier goed. Prima.

Stel dat je eruit komt en je zegt van: ik heb alles gedaan wat hierin stond en wat mogelijk was, en het werkt niet, dan is het ook goed, want dan ben je zeker, dat het een goede keuze was, om weg te gaan.

Maar het gaat tegen het idee van de wegwerpmaatschappij. Waar we eigenlijk iets kopen en het dan niet repareren en gewoon weggooien. De wegwerprelaties. Ik ga met iemand kort een relatie hebben en ik steek...

Maar als het te moeilijk wordt, dan...

En als het te moeilijk wordt, ga ik...

Als je niets leert, dan is de kans heel groot, dat als je in een nieuwe job, of in een nieuwe relatie ook, start, dat je eigenlijk gewoon hetzelfde tegenkomt. Dus daarom gewoon eens even stilstaan bij: wat zijn de dingen, die ik kan repareren? En doe ik dat dan? En lukt het, prima.

Is het niet goed, is het geen nood, want dan heb je eigenlijk een goed idee, van wat je niet wilt, in een volgende job.

Om dat nu concreet te maken. Wat kan je zelf aan je job dan veranderen, repareren, zodanig dat die job wel terug leuk wordt? Dat die wel terug een uitdaging wordt? Want uiteindelijk, je hebt van... Allez, als je het dan helemaal zelf moet doen: je hebt een bepaalde opdracht gekregen. Ja, er zijn ook boundaries, grenzen, aan wat je, überhaupt, kunt veranderen.

Ja, het eerste wat ik eigenlijk doe in het boek, is zo een soort van quick Jobrepair gesprek. Maar voor ik daartoe kom, laat ik mensen eens even stilstaan, bij de frustraties die ze hebben op hun werk. Omdat wat ik merk: als je een frustratie kunt voorspellen, dan gaan mensen een soort van gevoel hebben van rust. Van: ah ja, oké, ik ben niet de enige die dat heeft. En daar heb ik eigenlijk ontdekt, dat er altijd maar vijf frustraties zijn, die mensen tegenkomen.

De eerste frustratie...

En daar heb ik het letterwoord: daar brouwt wat, hé. Op uw werk.

De B staat voor de beloning. Frustratie die mensen hebben over het loon. Maar nog veel meer over de beloning. Dat wil zeggen: de feedback die ze krijgen. Of het gebrek aan feedback van hun leidinggevende.

De R, die staat voor relaties zelf. Je kiest op het werk niet jouw collega's. Die zijn er meestal. Dus sommige relaties zitten heel goed. Maar sommige relaties zitten helemaal niet goed. Dat kan ook met de leidinggevende zijn.

Dan heb je de O. De O van omgeving. Een grote frustratie, bijvoorbeeld, is: omgeving. Is: als je voor uw werk, naar uw werk rijden, dat dat eigenlijk heel ver is. Of dat je daar veel file tegenkomt. Dat kun je in het werk niet oplossen. Maar dat speelt wel mee, of mensen ergens nog graag blijven, of niet. Het lijkt of dit land gewoon dubbel zo groot geworden is, de afgelopen tien jaar. Als je kijkt naar het aantal tijd, dat je nodig hebt, om te verplaatsen. Maar omgeving is ook de cultuur. Een cultuur kan zijn, dat je van overname naar overname gaat. En dat, ondertussen, er telkens een andere visie is. Dat kan eigenlijk ook inspelen op uw job. Dus dat is de O.

Dan heb je de waarde. Heel lastig en heel moeilijk te nemen. Maar als de waarde van de organisatie niet overeenkomt, met hoe jij voor dingen staat, dan kan je, op de duur, ook niet meer jezelf erachter zetten.

En dan de laatste is eigenlijk ook een grote frustratie, is de taken die mensen zelf doen. Bijvoorbeeld taken zoals administratieve dingen, waar niemand naar kijkt, maar die we toch moeten invullen, is een heel gehoorde frustratie.

Dus dat is eigenlijk het eerste stapje. Stel nu, bijvoorbeeld, jouw tweede deel van jouw vraag, om dat te beantwoorden, is: ja, wat ga ik nu doen?

Eén van de, vind ik, één van de sterkste dingen is te werken rond jouw taken. En dat heb ik geleerd uit onderzoeken rond job crafting. Dat wil zeggen, dat je je taken eerst tracht in te delen in: wat vind jij aan je taak? En dat zijn de vijf L-taken.

Wat vind je aan je taak leuk? Dat is de eerste L. Dat is de duim.

Wat vind je... En dan heb ik een stoute vinger, Kevin. Ja, wat vind je lastig? Dat is die middenvinger.

Dan heb je een tweeledige taak. Dat wil zeggen: een taak die tussen leuk en lastig zit.

En dan heb je een lege taak. Dat is een taak, waar je van zegt: goh, ik kan die doen op automatische piloot, als ik moe ben, maar ik word er nu ook niet warm van. Dat is een lege taak.

En dan heb je als laatste, de pink. En dat is de latente taak. Een latente taak is een taak, die je zou moeten toevoegen, of graag willen toevoegen aan je werk. Omdat die uitdaging geeft. Omdat er een digitale component komt aan je werk. Omdat er iets nieuw op je afkomt. Gewoon omdat je graag iets wil doen. Dus, latent betekent: ik doe het nu nog niet, maar ik ga het eigenlijk gaan doen en dat wil ik toevoegen.

Het moment dat je uw werk, uw huidige werk, zo hebt omgedeeld, dan kun je gaan werken op de taken die je lastig vindt. Dat lijkt het meest logische. Want daar komt je verlies van energie uit. En daar hebben we een spel voor ontworpen.

Ah ja, dat is hier het job crafting spel.

Ja, dat staat ook in het boek beschreven, maar het job crafting spel is wat handiger en wat leuker om te gebruiken. Je gaat eigenlijk, als het ware, in dat spel, twintig oplossingstechnieken vinden, die universeel zijn en die evidence based uit onderzoek komen.

Wat je doet, is: uit die lastige taak, die je gedefinieerd hebt, ga je eigenlijk uit sorteren: welke van die twintig is nu voor mij van toepassing? Dus hoe doen we dat? Is eigenlijk swipen naar bruikbaar of niet bruikbaar. Eens je gekozen hebt van: dat is mij bruikbaar. Dat je dan gaat ordenen: wat zie ik mijzelf meteen doen? Of: wat zie ik mezelf helemaal niet doen? En dan komen daar, meestal, als ik dat doe met mensen, komen daar een drietal bruikbare dingen. En die ga je gewoon met jezelf dan afspreken, van: hoe ga ik ze inpassen? Dus de bedoeling is dat je, zo snel mogelijk, uit andere voorbeelden, iets haalt wat voor jou van toepassing is. En wat onder jouw controle is. En dan is het kwestie van het uit te voeren.

Wat zou zoiets kunnen zijn? Want ik heb een taak, ik doe die niet graag.

Welke taak doe je niet graag? Wat is voor jou een lastige taak?

Administratie, cijfertjes. De rapporten invullen. Waar dan later de analyses, enzoverder, op gebeuren. Dat doe ik echt niet graag.

Ja, één van de dingen die mensen meteen aan denken, is eigenlijk een taak gaan gewoon door iemand anders uitvoeren.

Dat was ik meteen aan het denken, ja.

De vraag is natuurlijk: kan je dat doen? Kan jij die taak aan iemand anders overdragen?

Nee.

Nee. Als je die bij jezelf moet houden, dan is één van de dingen die heel simpel is, in job crafting, dat is belonen. Het aspect van belonen is, heel simpel, kan je doen door een taak die je wel graag doet.

Wat is een taak die je wel graag doet, Kevin?

Creatief bezig zijn.

Creatief bezig zijn, ja. Dus wat ik je aanraad is, als je 's morgens start, dat je eerst die lastige taak, die administratieve taak doet. En dan jezelf beloont met die creatieve taak, die je nadien doet. Daardoor zit je, terwijl je aan het werken bent aan die taak, zit je te denken van: ach ja, dat is niet leuk, maar sebiet heb ik dat gedaan. Dat werkt ongelooflijk goed.

Een andere manier is, als je verplicht bent om die taak te doen en je kan er niet meteen iets achter doen, dat is dat je jezelf beloont met kleine dingen. Dat kan zijn: ik ben een liefhebber van koffie. Van lekkere koffie. Als ik student was, dan studeerde ik niet zo graag. Bepaalde vakken zeker niet. Maar dan beloofde ik mezelf met: ik moet tot aan die pagina zijn en dan beloon ik mezelf met een kop koffie. Dat kan een wandeling zijn. Dat kan een gesprek zijn met iemand. Beloon jezelf dus gewoon, door iets te doen, nadat je dat gedaan hebt. Is dat...

Kun je daar iets van gebruiken, voor jouw administratieve taak?

Absoluut. Maar het maakt het ook helder, hé. Want toen je net aan het vertellen was, bijvoorbeeld, over die beloning en dat soort aspecten. Ja, dat is wat ik daarstraks ook zei, hé. Je hebt daar niet altijd heel veel invloed op. Op: ik moet die taak doen of niet, bijvoorbeeld. Of: dit is mijn loon. En je kan wel loonsopslag gaan vragen, maar dat is nog altijd iets dat extern, buiten jou, ligt. Maar nu toon je wel aan, hoe je er wel zelf mee anders om kunt gaan.

En dat is wat ons brein doet. Ons brein doet eigenlijk het volgende. We hebben maar een paar ideeën in ons hoofd, die mogelijk of niet mogelijk zijn. En daardoor gaan we heel snel triggeren naar van: daar kan ik iets aan doen en daar kan ik niets aan doen. In dat spel zitten eigenlijk zoveel technieken die je wel kan doen, maar die je eigenlijk niet bij stilstaat. Dat zijn geen grote veranderingen. Dat zijn kleine veranderingen. Maar die maken wel, dat je eigenlijk iets oplost. Wij zijn niet naïef. Wij zijn niet dat ik u kan zeggen: lees dit boek en hup-hup, barbatruc, nu heb je van de meest grote kl***job, heb je nu de...

Dat kan niet. Maar zo zijn we in het leven ook niet. Naar onze relaties en als we ergens gaan eten op vakantie, willen we ook niet altijd het perfecte. Het is door iets beter te maken en door het zelf in handen te kunnen nemen, dat je je ook gelukkig maakt. Dat je kan zeggen van: oké, dat heb ik zelf gedaan. Misschien is dat niet het mooiste, maar ik heb het toch, verdorie, zelf gedaan. Speekmedaille. Ik ben eigenlijk tevreden. Dus dat maakt u eigenlijk ook help. Dus die aangeleerde hulpeloosheid, van die weg te nemen. In die technieken zijn er...

Want ik heb er nu twee benoemd. Dus de taken. Je hebt eigenlijk ook iets dat je kan doen, aan jezelf belonen. Maar daar zit ook nog: je kan werken met relaties. Je kan werken met het craften van je context, waar je in werkt. En je kan ook iets craften rond cognitie. Hoe je in je hoofd denkt over bepaalde taken. Dus er zijn er eigenlijk vijf. En van elke vijf technieken, heb je eigenlijk ook vier mogelijkheden. Dus, dan kom je aan die twintig oplossingen.

Oké, top. Ik denk dat we allemaal dat boek moeten gaan lezen. Ik denk van: het is wel voor iedereen interessant natuurlijk, hé.

Wel, ik hoop het. Want ik merk dat er een recht is, om uw werk zelf te kunnen herstellen.

Er zijn heel vaak CEO's of leidinggevenden die denken, als zij in een organisatie zitten, dat mensen die daar zitten, misschien niet mee willen. Maar het idee is om een circulaire job te gaan creëren. Waardoor je kan zeggen: kijk, ik geef je x aantal tijd om je job zelf te herstellen. Leer jezelf dat aan. Do your workshops. En zo komen er...

Uit mensen die al in de organisatie werken, komen er vaak veel betere oplossingen, dan dat er eigenlijk eerst gedacht werd. Ik zal misschien één voorbeeld geven.

IBM had zo, een aantal jaren geleden, een probleem, dat er een bepaalde technologie niet meer ondersteund ging worden. En ze hadden heel veel ingenieurs, die daar eigenlijk advies in gaven. Men heeft die mensen het volgende aanbod gedaan. Men heeft gezegd van: kijk, dit stopt, ja. Jullie hebben die competenties van die nieuwe technologie, bezitten jullie niet. Maar we gaan jullie vier dagen aan het werk houden. En de vijfde dag gaan we jullie de kans geven...

En dat mag je zelf beslissen, of je dat wil doen of niet. Maar de vijfde dag gaan we jullie opleiden, maar je moet dat zelf...

Je wordt niet betaald voor die dag. Je moet dan zelf bereid zijn, om die vijfde dag te doen. Het voordeel is, dat je na die tijd, ja, we je dan helemaal terug kunnen aanwerven. Als je liever niet dat wil doen, dat is ook goed. Dan is er een uitstapregeling, waar je beloond voor wordt. Dat fair was. Uit dat onderzoek, of uit dat project, is uitgekomen, dat de meerderheid van die ingenieurs, die tijd toch genomen heeft. En dat aanbod genomen heeft. En dat daar eigenlijk de beste consultants uit gekomen zijn. In die nieuwe technologie. Waarom? Zij kenden al IBM. Ze kenden de cultuur. Ze wisten wie hun klanten waren. En zij misten gewoon een bepaald technisch aspect. Ze moesten alleen zelf de motivatie vinden, om dat te doen. En dat aanbod heeft men gekregen en zo hebben zij eigenlijk hun job kunnen herstellen. Dus dat is een heel mooi voorbeeld.

Oké Wim, dank je wel. We gaan allemaal naar de boekhandel rennen, om jouw boek te kopen. Wim, dank je wel voor je komst naar de studio.

Graag gedaan.

En u, beste kijker, bedankt voor het kijken en alweer tot volgende week.